Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) | Psikolog Ceren Güneş

Günümüzde çocuklarla ilgili en sık duyduğumuz bozukluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu. Bu bozukluk günümüzde artış mı gösterdi yoksa ağzımıza pelesenk olup her çocuk için kullanmaya mı başladık bilemiyorum, fakat bu kadar basit etiketlenmenin yıpratıcı olacağı kanısındayım.

Bu durumdan dolayı bugün sizlere dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtilerinden, tanı kriterlerinden, bu tanıyı alan çocuklara sizlerin nasıl yaklaşması gerektiğinden bahsedeceğim.

Öncelikle, hiperaktivenin belirtileri nelerdir?

• Oturması gereken durumlarda bile oturamazlar.
• Sessiz kalmakta zorluk çekerler.
• Zamanlı zamansız koşup tırmanırlar.
• Sıra beklemekte zorlanırlar.
• Söz hakkının verilmesini bekleyemeden cevap verirler.

Bu gibi durumlar hiperaktivenin belirtisidir. Peki dikkat eksikliği yaşayan çocukların belirtileri nelerdir?

• Ders takibini baştan sona yapmazlar .
• Dikkatleri tek bir noktada sürdüremezler. Okun oynarken, ödev yaparken sık sık bölünmeler yaşarlar.
• İkili konuşmalarda sizi dinlemedikleri izlenimine kapılırsınız.
• Detay gerektiren konularda gözden kaçırdıkları olur.
• Düzensiz ve dağınık görünürler.
• Unutkandırlar.
• Sınıf içinde verilen yönergeleri takip etmekte zorluklar yaşarlar.
• Eşyalarını çok sık kaybederler.
• İlgileri çok kolay başka yöne kayabilir.

Birçok ailenin;

‘Sınıfın en uslu öğrencisi ama evde, misafirlikte 2 dakika oturmuyor. Sürekli bir şeyleri kırıp döküyor.’

‘Sınıfı birbirine katıyormuş, öğretmeni illallah ediyor. Evde de gıkı çıkmaz’ gibi cümleler kurduğunun, sürekli bu konuyla mücadele ettiğinin ve artık sizlerin de yıprattığının, yorduğunun farkındayım. Bir de çocuk açısından bu duruma bakın, kendisinden sürekli sorun gibi bahseden insanların arasında olmak oldukça can sıkıcı bir durum olmalı.

İsterseniz yukarıda kurduğum örnek cümlelerin yanlışlığında başlayalım. DEHB olan bir çocuk tek bir alanda hareketli değildir. Yani evde uslu, okulda yaramaz çocuk ya da evde, okulda uslu misafirlikte durmayan çocuk için hiperaktivite bozukluğu yaşıyor demek doğru olmaz.

DEHB tanısı koyulması için;

• Belirtilerin 12 yaşından önce var olması ve en az iki ortamda (ev, iş, okul, vb.) görülmesi gerekmektedir.
• Belirtilerin sosyal, mesleki ve/veya akademik işlevlerin engellenmesi ve başka ruhsal bozukluğa bağlı olmaması.
• Belirtilerin en az 6 ay süredir var olması gerekmektedir.

Gerekli uzmanlardan destek aldınız ve çocuğunuz DEHB tanısı aldı. Peki şimdi ne yapacaksınız?

Öncelikle,

• Çocuğunuz için koyduğunuz kuralların çok fazla alana hitap etmemesine özen gösterin, mümkünse spesifik kalsın.
• Koyduğunuz ödüllerin, çocuğunuz için anlamlı ve gerçekten istediği şeyler olmasına dikkat edin.
• Davranışlarına sık sık geri bildirimlerde bulunun. Sizin onunla ilgilendiğinizi fark etsin.
• Beklentileri ve planları konusunda destek olun.
• Yapamadıklarından ziyade yapabildikleri, odaklanabildiği konular üzerinde durun. Yapamadıkları şeyler üzerinde cezalandırıcı olmayın.
• Bu tanı sizin iyi bir ebeveyn olmadığınızın göstergesi değil dolayısıyla bu durumun biyolojik olduğunu, sizin yetiştirme tarzınızla alakası olmadığını unutmayınız.
• Söylemlerinizde sert bir dil kullanmamaya özen gösterin. Espirili yaklaşmanız çocuğunuzu da rahatlatacaktır.
• Yaklaşımlarınızda hoşgörülü olmayı ihmal etmeyin

Unutmayın ki her çocuk kıymetlidir.

Psikolog Ceren GÜNEŞ

MAVİGEN LİFE YAŞAM BOYU GELİŞİM MERKEZİ