(Op. Dr. Tuğçe TEMEL‘in “Gebelik Şekeri Nedir? Anne ve Bebeğe Zararları Nelerdir?” ve “Gebelik Şekeri ve Şeker Yüklemesi Testi” isimli yazılarının devamıdır.)
Gebelik şekeri tedavisindeki amaç, gebelik şekerinin anne ve bebek sağılığı üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmektir. Kan şekerini düzenlemek, özellikle iri bebek görülme sıklığını azaltır.
Gebelik Şekeri Tedavisi ve Beslenme Şekli Nasıl Olmalıdır?
Gebelik şekeri tedavisinde ilk aşama, diyet ile kan şekerini normal sınırlarda tutmaktır. Gebelik şekeri tanısı alan bir gebeye bir diyetisyen yardımıyla, hastanın kilosuna uygun olarak ve kalori hesaplaması yapılarak bir diyet listesi düzenlenir.
1. Gebe kadın, şeker hastası olmayan bir gebe gibi beslenmesine devam eder:
Günde 3 ana öğün 3 ara öğün ( ana öğünlerin porsiyonu çok olmamalı, atıştırmalıklarla yapılan ara öğünler sağlıklı ve hafif gıdalardan tercih edilmeli.)
Öğün araları 2-3 saat olmalı.
Ana öğünler ve ara öğünler atlanmadan uygulanmalıdır.
2. Şeker miktarı yüksek yiyecek ve içeceklerden kaçınılmalıdır ( kek, kurabiye, dondurma, reçel, meyveli soda, hazır meyve suları, soğuk çaylar vb.) az şekerli, ev yapımı tatlı yiyecek ve içecekler öğünlerde yer alabilir.
3. Denetimi yapılmış tatlandırıcılar, sofra şekeri yerine kullanılabilir.
4. Öğünlere protein eklenmelidir. ( kırmızı et, balık eti, tavuk, peynir, yumurta, kabuklu yemişler vb.)
5. Nişastalı yiyecekler ( ekmek, patates,pilav, makarna, mısır, tahıl )
6. Meyveler, günde bir fincanı geçmeyecek kadar yenmelidir. Meyve suları günde 1,5 su bardağından fazla tüketilmemelidir.
7. Yağsız yoğurt ve süt tercih edilmelidir.
8. Düşük miktarda şeker içeren sebzeler tercih edilmelidir. (ıspanak,karalahana, lahana, brokoli, havuç, yeşil fasulye, domates, soğan, mantar gibi) diğer sebzeler öğünün yarısını geçmeyecek şekilde yemeklere eklenmelidir.
9. Yemeklerde zeytinyağı tercih edilmelidir.
Bu kurallar temel alınarak kişiye özel diyet uygulanır.
Hastaya, evde şeker ölçüm cihazı temin edilir. Şeker ölçüm defteri verilir ve günde 4 kez şeker ölçümü yapıp kaydetmesi istenir. Bu ölçümler; sabah açlık ve tokluk, öğlen ve akşam tokluk şekeri bakılmasını içerir. Hedef kan şekeri değerleri açlık 95 g/dl ve 2. Saat tokluk 140 g/dl olmalıdır. Eğer diyet uygulanmasına rağmen kan şekeri kontrolü sağlanamazsa insülin kullanımı açısından hasta yeniden değerlendirilir.
İnsülin, anneden bebeğe geçemediği için gebelikte güvenle kullanılabilen bir ilaçtır. Gebelik öncesinde tip 2 diabet tanısı alıp oral antihiperglisemik (şeker hapları) kullanan hastalar, gebelik tanısı ile birlikte ilaç tedavisine devam edebilir. Ancak şeker haplarının, bunları kullanan annelerden doğan çocuklar üzerindeki uzun etkileri hakkında henüz kanıtlanmış bir veri olmadığından ilaçların kesilmesi ve diyet tedavisine geçilmesi önerilir. Diyete rağmen kan şekeri kontrolü sağlanamayan anne adayı insülin açısından değerlendirilir.
Egzersiz
Gebelik şekeri tedavisinde egzersiz şart değildir ancak uygun şartlarda yapılırsa kan şekeri düzenlenmesinde faydalı olabilir. Gebelik öncesi düzenli spor yapan bir kişi gebelik için spor yapmasında bir sakınca yoksa devam edebilir. Daha önce hiç spor yapmamış bir gebe, gebeliğe özgü bir sebeple yatak istirahati yapması gerekmiyorsa gebeliği boyunca hafif egzersizler yapabilir.
Takip
Anne adayının kan şekeri ölçümlerini gözden geçirmek, kilo ve tansiyon takibini yapmak, bebeğin anne karnındaki iyilik halini tespit etmek ( nst ve usg ile) için 1-2 haftada bir doktor kontrolü yapılmalıdır.
Herhangi bir nedenle erken doğum gerekmeyen gebelerin doğum zamanlaması 39-40 haftalar arasıdır. Bu haftalara ulaşmış ancak henüz doğum yapmamış hastalar gebeliğin doğum ile sonlandırılması için hastaneye yatırılmalıdır.
Doğum yapmak için hastaneye yatan bir gebenin kan şeker takibi doğum sırasında da devam eder. Bu süre içinde yakın kan şeker takibi ve uygun sıvılar ile hasta takip edilir. Gerekli görülürse sancı odasında insülin başlanabilir.
Gebelik şekeri, sezeryanla doğum için bir sebep değildir. Ancak anne ve bebek sağlığı ile ilgili gerekli durumlar söz konusu olursa doktorunuz sezeryan ile doğum seçeneğini önerebilir.
Genellikle doğum sonrası kan şeker takipleri normale döner. İnsülin kullanan hastalar da gebelik öncesi beslenme rejimlerine dönebilirler. Ancak, doğum sonrası kan şeker takipleri, normal seviyelere ulaşıncaya kadar düzenli yapılmalıdır. Tip 2 diabet gelişme riski açısından, doğum sonrası 6. Haftada 75 gr’lık şeker yükleme testi ile hasta yeniden değerlendirilmelidir. 3 yılda bir şeker yükleme testleri tekrar edilmelidir.
Gebelik şekeri tanısı almış kadınların üçte birinde bir sonraki gebelikte de diabet olma riski vardır. Risk, özellikle fazla kilo ile ilişkilidir. Bu nedenle doğum sonrası diyet ve egzersiz ile kilo verme riski en aza indirmek için çok önemlidir.
Op. Dr. Tuğçe TEMEL (Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı)
Konunun önceki yazılarına buradan ve buradan ulaşabilirsiniz.
