Otizm Nedir?
Otizm spektrum bozukluğu veya otizm nedir?
Otizm nedir : Sosyal becerilerde azalma, tekrarlayan davranışlar, sözlü ve sözsüz iletişimde karşılaşılan güçlükler ile karakterize edilen, iletişim ve oyunda önemli yetersizliklerle, çeşitli takıntılarla kendini göstermektedir. Özellikle yaşamın ilk üç yılında ortaya çıktığı ve yaşam boyu devam ettiği kabul edilir. Genetik ve çevresel etkilerin farklı kombinasyonlarından kaynaklanan otizm belirtileri erken yaşta fark edilir ve bebeklere yönelik iyi bir rehabilitasyon programı ile etkileri önemli ölçüde azaltılabilir. Hamilelik döneminde folik asit içeren besinler almamız otizmin gelişme riskini önemli ölçüde azaltmaktadır.
Otistik çocuklarda hastalığın en belirgin işaretleri 2 ila 3 yaş arasında görülür. Otizmin belirtilerin zamanlaması ve şiddeti değişkenlik gösterebilir. Bazı otistik çocuklarda yaşamın ilk bir yılında kendini gösterebilirken bazı çocuklarda il 18-24 aylık dönemde normal gelişimlerini sağlarken sonrasında bazı becerileri kaybetmeye başlar.
Bebeklerde ve çocuklarda olası otizmin belirtileri:
- 6 ay boyunca sosyal ortamlarda hiç gülümsememesi veya insanlara yönelik sıcak, eğlenceli ifadeler hiç sergilememesi
- 6 ayda, göz teması sınırlı veya hiç kurmaması
- 9 ay boyunca hiçbir ses, gülümseme ya da sözsüz iletişim dahi kurmaya çalışmaması
- 12 ay boyunca, iletişim kurmak için harekete geçmeye çalışmaması
- 12 ay boyunca, çağrıldığında geri cevap vermemesi
- 16 ay boyunca her hangi bir söz söylememesi
- 24 ay boyunca hiçbir anlamlı veya iki kelimelik cümleler kuramaması
- Yuvarlanma, emekleme gibi motor hareketlerde gözlenen gelişim geriliği
- Daha önce edindiği konuşmaların veya sosyal becerilerin kaybedilmesi
Herhangi bir yaşta olası otizm belirtileri:
- Göz temasından kaçınır ve yalnız olmayı tercih eder.
- Başkalarının duygularını anlamada güçlük çeker.
- Sessiz kalır veya gecikmiş dil gelişimi vardır
- Kelimeleri tekrarlar ve tekrar tekrar ifade eder
- Çevredeki küçük değişiklikler adaptasyon güçlüğü çeker.
- Bazı durumlara takıntı boyutunda tepki verir.
- El çırpma, sallanma gibi tekrarlayan davranışlarda bulunur.
- Seslere, kokulara, dokulara, ışıklara veya renklere olağan dışı ve yoğun tepkiler verir.
- Tehlikeye ve acıya karşı duyarsızlık
Otizmin Çeşitleri Nelerdir?
Asperger Sendromu: Asperger sendromunda da, sosyal etkileşim becerilerinde yetersizlik ve bazı konularda çeşitli takıntılar görülmektedir. Otizmden farkı, dil ve zihin gelişiminde gerileme görülmez. Asperger sendromu saptanan kişilerde sözel işlevleri, sözcük dağarcıkları ve dil bilgisi gelişimlerinde bir sıkıntı yaşanmaz. Ancak, görsel-algısal işlevlerde yetersizlikler görülür. Ayrıca, çoğunda denge sorunları da görülebilmektedir.
Çocukluk Disintegratif Bozukluğu: Bu hastalığın tanısı konmuş çocuklar, doğumdan sonraki en az iki yıl içindeki gelişimleri normal ilerler fakat bozukluğun başlamasıyla, daha önce kazanılmış olan beceriler hızla yitirilip otizmin belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Zihinsel becerileri ise ileri derecede zihin özürlü düzeyine kadar gerileyebilir. Hastalığın tanısı konmuş çocuklar, birkaç yıl içinde, otistik çocuklarla benzer özelliklere sahip hale gelmektedir.
Atipik Otizm: Bu tip otizmde otizmin temel belirtileri tam olarak karşılık bulmaz ve zamanla iyi eğitim, elverişli şartlarla belirtiler tamamen ortadan kalkabilir. Mizah ve cinsel ilişkiler başta olmak üzere insan ilişkilerinde hep ciddi sorunlar yaşarlar. Dil gelişiminde yaşanan güçlük ve aksaklıklar zamanla normale döner. Öğrenme sorunları yaşayabilirler. Ayrıca ilgi alanları çok çeşitlilik göstermez. Takıntılar, ritüeller ve panik ataklar sık görülebilir.
Rett Sendromu: Rett sendromu, kızlarda ortaya çıkan genetik bir otistik spektrum bozukluğudur. Doğumdan sonraki ilk beş aylık dönemde normal gelişim gösteren çocuklarda görülür. Sendromun belirtileri görülmeye başlamasıyla birlikte, baş büyümesi yavaşlar, el becerileri yitirilir, takıntılı el hareketleri başlar. Zamanla tüm beyinsel beceriler geriler.
